De discussie rondom zzp’ers en schijnzelfstandigheid is actueler dan ooit. Met de aankomende nieuwe zzp-wet verandert er namelijk veel voor werkgevers en zelfstandigen zonder personeel. De wet legt de bewijslast bij werkgevers neer om aan te tonen dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat werkgevers duidelijk moeten aantonen dat de zzp’er echt zelfstandig is en niet als een verkapt werknemer wordt ingezet.
Schijnzelfstandigheid is een term die vaak voorkomt in discussies over arbeidsrecht en belasting, en speelt een cruciale rol in de bescherming van zowel zzp’ers als werknemers. Met deze nieuwe wet wil de overheid misbruik tegengaan en zorgen voor een eerlijkere arbeidsmarkt. In deze uitgebreide gids ontdek je wat de nieuwe zzp-wet inhoudt, waarom deze belangrijk is, en wat jij als werkgever of zzp’er moet weten om problemen te voorkomen.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand officieel als zelfstandige werkt, maar in werkelijkheid functioneert als een werknemer. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een zzp’er langdurig en exclusief voor één opdrachtgever werkt, onder strikte aanwijzingen, zonder eigen investeringen of risico’s.
Het probleem met schijnzelfstandigheid is dat werkgevers hierdoor sociale premies en belastingen kunnen ontwijken, terwijl de ‘zelfstandige’ minder rechten en bescherming heeft. De nieuwe zzp-wet is juist bedoeld om deze situatie aan te pakken door strenge regels te stellen.
Waarom bewijslast bij werkgevers?
Met de nieuwe wet wordt het een stuk lastiger voor werkgevers om simpelweg te zeggen dat iemand een zelfstandige is. In plaats daarvan moeten ze actief bewijs verzamelen om aan te tonen dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Dit helpt om misstanden tegen te gaan en zorgt voor meer transparantie op de arbeidsmarkt.
Voorbeelden van bewijs kunnen zijn contracten waarin zelfstandigheid is geregeld, facturen die echte zakelijke transacties tonen en het feit dat de zzp’er meerdere opdrachtgevers heeft. Hiermee krijgt de zzp’er ook meer zekerheid over zijn positie.
Hoe werkt de nieuwe zzp-wet precies?
De nieuwe wet draait vooral om het volgende:
- Bewijslast omdraaien: Niet langer de zzp’er, maar de werkgever moet aantonen dat er sprake is van echte zelfstandigheid.
- Strengere criteria: Er worden duidelijkere eisen gesteld aan wat zelfstandigheid betekent, bijvoorbeeld op het gebied van ondernemerschap en eigen verantwoordelijkheid.
- Sancties bij overtreding: Werkgevers die zich niet aan de regels houden, riskeren boetes en naheffingen van belastingen en premies.
- Meer bescherming voor zzp’ers: Zzp’ers krijgen meer grip op hun rechten en arbeidspositie.
Daarnaast krijgen controle-instanties meer mogelijkheden om toezicht te houden, waardoor misbruik sneller kan worden opgespoord.
Praktische tips voor werkgevers en zzp’ers
Wil je voorkomen dat je te maken krijgt met schijnzelfstandigheid? Dan is het belangrijk om de volgende punten goed in de gaten te houden:
- Maak duidelijke afspraken: Zorg dat contracten helder omschrijven wat de taken en verantwoordelijkheden zijn, en dat het om een zelfstandige opdracht gaat.
- Werk met meerdere opdrachtgevers: Een zzp’er die voor meerdere klanten werkt, is minder snel schijnzelfstandig.
- Gebruik facturen en zakelijke administratie: Houd de boekhouding op orde en toon aan dat er echte zakelijke transacties plaatsvinden.
- Wees kritisch op de werkrelatie: Vermijd strakke aansturing en instructies die typisch zijn voor een werknemer.
- Informeer je over de wetgeving: Blijf op de hoogte van de laatste regels en zorg dat je bedrijf hierin meegroeit.
Hoe herken je schijnzelfstandigheid?
Soms is het lastig om te bepalen of er sprake is van een echte zzp’er of van schijnzelfstandigheid. Er zijn verschillende signalen die je kunnen helpen:
- Exclusiviteit: De zzp’er werkt vrijwel uitsluitend voor één opdrachtgever.
- Geen ondernemersrisico: De zelfstandige loopt weinig tot geen financieel risico.
- Gebrek aan eigen investering: Geen eigen gereedschap, kantoorruimte of marketingactiviteiten.
- Strakke werktijden en instructies: De zzp’er moet zich houden aan vaste werktijden en gedetailleerde aanwijzingen.
- Afwezigheid van marketing en acquisitie: De zelfstandige doet geen moeite om nieuwe klanten te werven.
Als meerdere van deze punten opgaan, is de kans groot dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.
Welke gevolgen heeft de nieuwe zzp-wet?
De invoering van de nieuwe zzp-wet betekent dat werkgevers voortaan veel zorgvuldiger moeten omgaan met de contracten en samenwerking met zzp’ers. Daarnaast:
- Meer zekerheid voor zzp’ers: Je hebt als zelfstandige straks meer bescherming tegen ongewenste situaties en onduidelijke contracten.
- Financiële risico’s voor werkgevers: Bij onjuist gebruik van zzp’ers kunnen werkgevers boetes en naheffingen verwachten.
- Een eerlijkere arbeidsmarkt: De wet bevordert transparantie en voorkomt misbruik van zelfstandigen.
- Verandering in samenwerking: Zowel werkgevers als zzp’ers moeten hun samenwerking misschien anders vormgeven, bijvoorbeeld door het inzetten van meerdere opdrachtgevers of flexibele contracten.
De geschiedenis van zzp-wetgeving in Nederland
De discussie over zzp’ers en schijnzelfstandigheid speelt al jaren in Nederland. Sinds de invoering van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) in 2016 was er al veel onduidelijkheid en weerstand bij werkgevers en zelfstandigen. De DBA-wetgeving had als doel om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, maar leidde juist tot veel onzekerheid en administratieve lasten.
De nieuwe zzp-wet bouwt voort op de lessen uit het verleden en wil met duidelijke regels en een omgekeerde bewijslast een betere balans creëren tussen flexibiliteit en bescherming.
Verschillende typen zzp’ers en zelfstandigheid
Niet elke zzp’er is hetzelfde. Er zijn diverse vormen van zelfstandigheid die je moet onderscheiden:
- Volledig zelfstandig ondernemer: Met eigen bedrijf, risico’s, klanten en investeringen.
- Deelzelfstandige: Iemand die gedeeltelijk zelfstandig is, maar bijvoorbeeld wel onder toezicht werkt.
- Schijnzelfstandige: Iemand die officieel zelfstandig is, maar in feite een werknemer is.
De nieuwe wet richt zich vooral op het voorkomen van het laatste type, zodat echte zelfstandigen hun vrijheid behouden en bescherming krijgen.
Belangrijke criteria voor de VBAR
De Belastingdienst kijkt naar verschillende aspecten om te bepalen of je een zelfstandige relatie hebt:
- De mate van zelfstandigheid: Hoeveel zeggenschap heb je over je werk en planning?
- De aanwezigheid van meerdere opdrachtgevers: Heb je meerdere klanten of werk je exclusief voor één opdrachtgever?
- Ondernemerschap: Loop je financieel risico en heb je eigen investeringen?
- Controle en toezicht: Word je strak aangestuurd of kun je zelfstandig je werk doen?
- Contractuele afspraken: Zijn de afspraken helder en professioneel vastgelegd?
Door deze punten duidelijk te regelen, vergroot je de kans op een positieve VBAR.
Waarom is de wet VBAR zo belangrijk?
De wet VBAR beschermt zowel zelfstandigen als opdrachtgevers:
- Voor zelfstandigen: Je weet zeker dat je echt als ondernemer wordt gezien en niet plotseling als werknemer.
- Voor opdrachtgevers: Je voorkomt financiële risico’s zoals boetes en naheffingen door onduidelijke arbeidsrelaties.
- Voor de overheid: Het draagt bij aan een eerlijke arbeidsmarkt en voorkomt misbruik van zelfstandigenconstructies.
- Voor de markt: Het zorgt voor transparantie en vertrouwen tussen partijen.
De wet VBAR draait om het volgende proces:
- Aanvraag van de verklaring: Een zelfstandige of opdrachtgever kan een VBAR aanvragen bij de Belastingdienst om duidelijkheid te krijgen over de arbeidsrelatie.
- Onderzoek van de arbeidsrelatie: De Belastingdienst beoordeelt aan de hand van verschillende criteria of er sprake is van een zelfstandige relatie of een dienstverband.
- Toekenning of afwijzing van de VBAR: Als de relatie duidelijk zelfstandig is, wordt de verklaring afgegeven. Bij twijfel of bewijs van werknemerschap, wordt de VBAR geweigerd.
- Gebruik van de VBAR: Met een VBAR heb je als zelfstandige of opdrachtgever zekerheid en voorkom je naheffingen of boetes.
Verschil met andere wetgeving
De wet VBAR sluit aan bij andere wet- en regelgeving, zoals de Wet DBA en de nieuwe zzp-wet. Deze regels hebben hetzelfde doel: voorkomen dat zelfstandigen ten onrechte als werknemers worden behandeld. Wat de VBAR uniek maakt, is dat het een officiële en bindende verklaring is die zekerheid biedt.
